زیباشناسی هنر حوزه ای پررونق و رو به توسعه است
به گزارش گردش 360 به دور دنیا، کتاب انسان زیباشناس: گفت وگوهایی درباره هنر و زیباشناسی نوشته هانس مایس با ترجمه آبتین رادمنش از سوی انتشارات گیلگمش منتشر شد. این کتاب با پیش گفتار: حیات زیباشناسان: ماری اسمیت شروع شده است. سپس در 10 بخش به تجربه زیباشناختی و ارزش هنری: گفتگویی با جرالد لوینسون، ارتقای امر معمولی به جایگاهی والاتر: گفت وگویی با آرتور سی.دانتو، پشت ورو: پرتره ها، هنر، علم: گفت وگویی با سینتیا فریلند، ذوق پسندانه، مشمئزکننده، اصیل: گفت وگویی با کرولین کورسمایر، عواطف در هنر: گفت وگویی با جنیفر رابینسون، اشتراک خانه ای در دنیا: گفت وگویی با راجر اسکروتن، داستان ها و آنچه به ما (نـ) می آموزند: گفت وگویی با گرگوری کوری، مواجهات انتقادی با گذشته: گفتگویی با پل گایر، کار هنری، نقد هنر و فلسفه هنر: گفت وگویی با نوئل کرول و زیباشناسی و نظریه سازی: گفت وگویی با کندال والتون اشاره شده است.
زیباشناسی نه گسترده ترین حوزه فلسفه است نه شناخته شده ترین آن، اما زیباشناسی شایسته توجه بیشتری است. همان گونه که کرولین کورسمایر در مصاحبه با مایس می گوید: زیباشناسی عرصه ای محوری است ... حوزه ای مرکزی که از آنجا می گردد تقریباً سراغ هر تحقیقی در فلسفه رفت. این سخن لااقل به دو معنا درست است؛ اولا می توانیم مسائل مربوط به پدیده های زیباشناختی را از نظرگاهی هستی شناختی، معرفت شناختی یا پدیدارشناختی مطرح کنیم؛ می توانیم روش ها و منطق فعالیت های هنری و زیباشناختی را آنالیز کنیم. به بیان دیگر اگر زیباشناسی را قلمرو متمایز فعالیت و تجربه بشری فرض کنیم، می توانیم از منظر سایر شاخه های اصلی فلسفه نیز بدان بنگریم.
اما زیباشناسی به معنای دوم هم محوری است. از آنجا که تجربه زیباشناختی به هنرها محدود و منحصر نیست و به هستی هرروزه نیز دست می اندازد، کندوکاو در پدیده های زیباشناختی ناگزیر ما را به مسائل هم جوار و متداخل گوناگونی از جمله حواس (در آثار کورسمایر)، عواطف (تمرکز اساسی بسیاری از مصاحبه شوندگان این کتاب) اخلاقیات و زندگی اخلاقی و موضوعات پوشیده تری مانند ناهنجاری (موضوعی غیرمنتظره که مایس مصاحبه با جرالد لوینسون را با آن شروع می نماید) می کشاند.
همه فلاسفه حاضر در مصاحبههای این کتاب عموماً در سنت فلسفه تحلیلی کار می نمایند. یکی از محاسن این سنت بی اعتمادی اش به نظام ستاره پروری آکادمیک است. یکی از نتایج تأکید بر پرسش ها و مسائل در سنت تحلیلی این است که چه بسا فلسفه به شدت غیرشخصی از کار درآید؛ ای بسا سوءظن خیرخواهانه به فوق ستاره های آکادمیک به نوعی مغالطه بینجامد که به موجب آن تماماً منکر اهمیت وجه شخصی عمل فلسفه بشویم؛ گویی نظریات فلسفی در خلأ به عمل آمده یا فیلسوفان هم یکی از بی شمار محل های تبلور ناگزیر روح به شمار می آیند. این کتاب پادزهر چنین گرایشی است؛ چراکه مایس از خلال مصاحبهها و عکس هایی
78
که کتاب دربر دارد، حسی غنی از افراد پشت نظریه ها و مباحثه با آنان به دست می دهد. پرتره های به یادماندنی استیو پایک وجهی اساسی و نازدودنی از هویت فردی را عیان می نماید و به ویژه وقتی کنار مصاحبهها قرار می گیرد، نکات بسیاری از شخصیت سوژه را نشان خواهد داد.با وجود اینکه مصاحبههای این کتاب از شرایط فعلی امور در فلسفه هنر و زیباشناسی حکایت می نماید، ابداً ادعای بی نقص بودن ندارد. بخشی اش به این علت است که فقط می شد ده فیلسوف را در کتاب دخیل کرد. و با وجود اینکه در پیشگامی آنها در این حوزه تردیدی نیست ـ هشت نفرشان از رؤسای پیشین انجمن زیباشناسی امریکا هستند و دو محقق بریتانیایی هم دست کمی از آنها ندارند ـ جای تأسف و البته اجتناب ناپذیر است که بسیاری از متفکران مهم حضور ندارند. هدف عمده کتاب این است که محرک کارهای تازه در زیباشناسی و فلسفه هنر باشد.
گفت وگوهای این کتاب فرصت مغتنی را فراهم می نماید برای تأمل دربارۀ نفس زیباشناسی، چیزی که در نشریات پژوهشی اغلب وقعی به آن نمی نهند. چالش ها و فرصت های آیندۀ این حوزه چیست؟ آیا پیشرفت درخور توجهی در فلسفه عموماً و زیباشناسی خصوصاً رخ می دهد؟ آیا کسی که می خواهد در این حوزه پژوهش کند، ضروری است تاریخ زیباشناسی را مطالعه کند؟ اختلاف اصلی روینمودهای تحلیلی و قاره ای در کجاست و آیا امکان غنابخشی مشترک میان شان هست؟ (تقربیاً همه مصاحبهشوندگان موافق مورد دوم اند، گرچه اذعان دارند که شاید در سال های اخیر شکاف عمیق تر ریشه دوانده باشد).
سبک چقدر در فلسفه مهم است و آیا نوشتن دربارۀ زیباشناسی باید خود به لحاظ زیباشناختی دستاوردی داشته باشد؟ زیباشناسی می تواند ارتباطی به کار هنری داشته باشد؟ (کرول و دانتو چنین فکر می نمایند؛ اما لوینسون و گایر زیاد مطمئن نیستند). زیباشناسی اصلاً می تواند از تحقیقات علمی فعلی بهره ببرد؟ تا چه حد؟ زیرشاخه های نوظهوری مثل زیباشناسی تجربی و زیباشناسی امر روزمره تا چه حد نویدبخش اند؟ پاسخ به این پرسش ها و پرسش های دیگری که مطرح می کنم، به ترسیم تصویری از شرایط امروز زیباشناسی یاری می نماید.
به طور کلی این کتاب حاصل 10 مصاحبه با فیلسوفان تحلیلی در زمینه زیباشناسی و هنر است، به مباحث رایج در این دو حوزه در پنجاه سال اخیر می پردازد. در هر گفت وگو هر یک از این فیلسوفان به نحوی شفاف از دیدگاه های پیچیده خودشان سخن گفته اند و به مباحثی ملموس در زمینه زیباشناسی و موضوعات معاصر اشاره نموده اند. در این کتاب نشان داده می گردد که زیباشناسی حوزه ای پررونق و رو به توسعه است، در حال فراوری مداوم نظریات تازه و ترسیم قلمروهای نامکشوف از هنرهای آشپزی تا بازی های ویدیویی، از مورمورهای موسیقایی تا سینمای سه بعدی، از زیباشناسی تجربی تا زیباشناسی اشمنزاز.
کتاب انسان زیباشناس: مصاحبههایی درباره هنر و زیباشناسی نوشته هانس مایس با ترجمه آبتین رادمنش در 438 صفحه و شمارگان 500 نسخه از سوی انتشارات گیلگمش منتشر شد.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران