تقریبا داریم این بازی را می بازیم! - گردش 360 به دور دنیا

به گزارش گردش 360 به دور دنیا، زمانی ما در خاورمیانه حرفی برای گفتن داشتیم اما در حال حاضر با این شرایط ارز و بازار داریم این بازی را به کشورهای دیگر می بازیم. مثلا امارات و سایر کشورهای خاورمیانه را ببینید که برای هنرشان چه کار می کنند و چطور هنرمندانشان را معرفی می کنند. ما چه کار کردیم؟

جملات بالا بخشی از اظهارات هنگامه معمری، مدیر گالری هما است که در گفت وگو با خبرنگار بخش تجسمی گردش 360 به دور دنیا مطرح نمود.

گالری ها در همه جای دنیا یکی از مراکز هنری مهمی محسوب می شوند که علاوه بر اشتغال زایی رونق قابل توجهی نیز به اقتصاد هنر می بخشند. از طرفی هنرمند و گالری دار دو بازیگر مهم در عرصه فرهنگی ـ هنری محسوب می شوند؛ چراکه این دو در کنار یکدیگر بازار را می سازند و به عبارتی با یکدیگر رابطه متقابل دارند. در کشور ما اما این رابطه دوسویه مدتی است که به دلایل مختلفی از جمله مسائل پیش آمده برای گالری دارها خدشه دار شده است. به همین علت با چند مدیر گالری به گفت وگو نشستیم تا مسائلشان را بررسی کنیم. این بار نیز مدیر گالری هما درباره موضوعات مختلفی از جمله مهم ترین مشکل پیش رویش به عنوان یک مدیر گالری صحبت کرد که در ادامه گفت وگوی گردش 360 به دور دنیا با او را می خوانید.

اگر انحصار نباشد، حتما به مشکل برخواهیم خورد

مدیر گالری هما درباره اینکه آیا انحصار در برگزاری نمایشگاه برای یک عده از هنرمندانی که آثارشان فروش خوبی دارند، سیاست درستی است یا خیر؟ اظهار کرد: ما این انحصار را دنبال می کنیم اما نه لزوما با هنرمندی که فروش خوبی دارد. ما در گالری هما همیشه از طریق نمایشگاه منتخب نسل نو از تمام ایران استعدادیابی می کنیم، هنرمندان را شناسایی می کنیم و برای اینکه وارد کار حرفه ای شوند، کمکشان می کنیم. شما اگر این مدت بیست ساله ای که ما فعالیت داشتیم را بررسی کنید، متوجه می شوید تمام هنرمندانی که با آن ها کار کردیم افرادی بودند که برای اولین بار با ما نمایشگاه داشتند.

معمری ادامه داد: این هنرمندان طی فرایند ای که قطعا، هم استعداد خودشان شامل آن بوده و هم حمایت گالری، توانستند شکوفا شوند و قیمتشان تغییر کند. به هر حال جریانی است که گالری و هنرمند در کنار یکدیگر می سازند و اگر قرار باشد زحمتی که گالری برای یک هنرمند می کشد، انحصار خودش نباشد و بهره برداری اش را افراد دیگری بکنند، واقعا فایده ندارد. چون در سال های اولی که گالری با یک هنرمند کار می کند درواقع سرمایه گذاری می کند و وقتی قیمت هنرمند بالا می رود، آن زمان هست که گالری دار بهره برداری می کند.

این مدیر گالری با اشاره به لزوم وجود این انحصار بیان کرد: اگر قرار باشد این انحصار وجود نداشته باشد، چرخه معیوب می شود و دیگر فایده ای ندارد. ما یک جایی برای هنرمندان جوان هزینه می کنیم و یک جای دیگر از هنرمندی که قبلا برایش هزینه کردیم، بهره برداری می کنیم. این فرایند باید درست انجام شود. اگر انحصار نباشد، حتما به مشکل بر خواهیم خورد.

آیا آثار هنری صرفا باید از طریق گالری ها خرید و فروش شوند؟

معمری در ادامه به گالری ها به عنوان تنها مجرای اقتصادی هنر اشاره کرد و اظهار کرد: خیلی پیش می آید که هنرمندی وقتی شناس می شود، تقاضا برای اینکه از خود هنرمند خرید کنند، شکل می گیرد. در ظاهر اشکالی ندارد. ممکن است با خودشان بگویند ما درصد گالری را پرداخت نمی کنیم و می رویم ارزان تر از خود هنرمند خریداری می کنیم. منتها اینجا چند اشکال بوجود می آید.

وی همچنین ادامه داد: وقتی کاری را از گالری خریداری می کنید، سرتیفیکیت می شود و گالری مسئولیتی نسبت به آن برعهده می گیرد. مثلا خریدار می تواند بعدا کار را عوض کند و یا دوباره بفروشد. به هرحال یک خدمات پس از فروشی برای خریدار ایجاد می شود ضمن اینکه گالری آن کار را تأیید می کند. ساده ترین قسمتش این است که وقتی هنرمندی بخواهد کارش را در آتلیه به قیمت کمتری به خریدار بفروشد، عملا قیمت خودش را پایین می آورد.

این مدیر گالری ضمن اشاره به این نکته که امروزه دسترسی به خود آرتیست کار راحتی است، اظهار کرد: خیلی برای ما پیش می آید که روی هنرمندی کار می کنیم و وقتی که کارش را روی صفحه اینستاگرام می گذاریم، یک عده از خریداران زنگ می زنند و می خواهند از خود هنرمند کار را بخرند. خیلی از هنرمندان در حال حاضر برای خودشان کار می کنند اما زمانی تقاضا برای آثارشان زیاد می شود که یک گالری بر روی آن ها کار می کند. هرچه این گالری جدی تر و شناخته شده تر باشد، تقاضا بیشتر می شود. پس اینطور نیست که برای آثار هر هنرمندی تقاضا وجود داشته باشد. مسئله فقط کار هنری نیست بلکه گالری ای که دارد به او توجه می کند نیز از اهمیت برخوردار است.

گالری دار در نهایت چقدر باید دریافت کند؟

معمری در ادامه و در پاسخ به این سوال که آیا سهم گالری از مبلغ فروش اثر هنری با توجه به خدماتی که ارائه می کند، رقم منصفانه ای است یا خیر؟ این چنین ابراز عقیده کرد: در ایران گالری ها 30 تا 40 درصد دریافت می کنند و گاهی من دیده ام که حتی بیشتر نیز می گیرند. در خارج از ایران اما گاهی اوقات گالری 60 درصد دریافت می کند و فقط 40 درصد از فروش کار به هنرمند تعلق می گیرد.

وی ادامه داد: این مبلغ خیلی به کاری که گالری برای هنرمند انجام می دهد و شرایطی که آن هنرمند دارد، بستگی دارد. این ها واقعا متغیر هستند و چیزی نیست که من به شما بگویم مناسب است یا خیر. امکان دارد در مواقعی حتی 10 درصد هم برای گالری زیاد باشد و در مواقعی ممکن است 50 درصد کم باشد. بنابراین منصفانه بودن این عدد را باید باتوجه به کاری که یک گالری برای هنرمند انجام می دهد، سنجید.

مدیر گالری هما ضمن اشاره به ضرورت وجود یک مدیر هنری برای گالری دارهایی که شناخت هنری کافی ندارند، ادامه داد: گالری هایی که موسس آن ها شناخت هنری ندارند، باید مدیر هنری داشته باشند و مجوز به نام صاحب امتیاز و مدیر صادر می شود و وجود این فرد ضروری است. فکر نمی کنم گالری دارها به توصیه های مدیر هنری شان توجهی نکنند.

اقتصاد هنر؛ باری بر دوش بخش خصوصی

معمری ناهماهنگی بین ارگان ها را مهم ترین مشکل کنونی گالری دارها خواند و اظهار کرد: ما در حال حاضر در قسمت نمایش و فروش مسئله ای نداریم. مشکل ما آن قسمتی است که به سازمان های بیرونی ارجاع پیدا می کند. برای مثال شهرداری یکی از ارگان هایی است که برای خیلی از گالری دارها مشکل ایجاد کرده است.

مدیر گالری هما ادامه داد: 90 درصد یا شاید بیشتر گالری ها در فضای مسکونی کار می کنند؛برای مثال وقتی یک گالری می خواهد شروع به کار کند، اماکن به مدیر می گوید که گالری نباید حمام داشته باشد و خب گالری دار هم آن فضا را از بین می برد. بعد روز بعدش شهرداری می آید و می گوید شما چرا آن فضای حمام را از بین بردید؟ شما دست بردید و باید جریمه شوید. این یک عدم هماهنگی بین ارگان هاست که برای همه گالری دارها مشکل ایجاد می کند.

معمری در ادامه به یکی دیگر از مسائلش اشاره کرد و گفت: مثلا ما درباره گمرک هم برای خارج کردن آثار هنری مشکل داریم. مسئله این است که ما قبلا آثار را به شرکتی می دادیم که به هر مقصدی خارج کند اما الان آدمی که در گمرک بوده و برای ارشاد بوده را برداشتند و ما باید از ارشاد نامه بگیریم که این فرایند خارج کردن آثار را کُند می کند. مشکل دیگر وارد کردن ارز است. الان اگر بخواهیم کاری را به یک خریدار خارجی بفروشیم، با توجه به اینکه در حال حاضر بیشتر گالری ها باتوجه به تحریم حساب خارج از کشور ندارند، برای گرفتن پول خیلی مشکل داریم.

مدیر گالری هما در پاسخ به این پرسش که روش مرسوم انتقال پول درحال حاضر به چه صورت است؟ پاسخ داد: هر کسی شیوه های دورزدنی پیدا می کند. مثلا خیلی از همکاران من با ارزهای دیجیتال مبادله می کنند. به هر حال راه حل های مختلفی پیدا شده که خیلی اصولی نیست و باید در این زمینه کمک شود.

معمری همچنین سپس به شرایط نابه سامان بازار و انتقال ارز اشاره کرد و گفت: زمانی ما در خاورمیانه حرفی برای زدن داشتیم اما درحال حاضر با این شرایط ارز و بازار داریم این بازی را به کشورهای دیگر می بازیم. مثلا امارات و سایر کشورهای خاورمیانه را ببینید که برای هنرشان چه کار می کنند و چطور هنرمندانشان را معرفی می کنند. ما چه کار کردیم؟

وی ادامه داد: بار اقتصادی هنر را بخش خصوصی به دوش کشیده و من به جرأت می توانم بگویم که هیچ وقت دولت کمکی در زمینه اقتصاد نکرده و گالری ها و بخش خصوصی خودشان این بار را به دوش کشیده اند. گالری ها علاوه بر اینکه اشتغال ایجاد کرده اند، برای کشور ارزآوری نیز داشته اند اما همیشه بار اقتصادی هنر را نیز به دوش کشیده اند. شهرداری در همه جای دنیا گالری ها را مراکز فرهنگی ای می دانند که فضای تنفس شهری هستند اما در کشور ما شهرداری هر روز می آید و مسئله جدیدی ایجاد می کند.