مزارع یافت آباد مرز طهران بود
به گزارش گردش 360 به دور دنیا، پیش از این گمان می رفت سابقه زندگی در تهران امروزی به کشفیات قیطریه که متعلق به 3000 سال پیش بود، بر می شود. اما اسکلت هفت هزار ساله یک زن که در حفاری فاضلاب در محله مولوی تهران کشف و از طریق رایانه تصویرسازی شد، حدس ها در خصوص تاریخ تهران را دچار تحول کرد.
گردش 360 به دور دنیا- فرهاد اصلانی: طبق اطلاعات ویکی پدیا، پیشینه سکونت در تهران به 5000 سال پیش از میلاد باز می شود و همان طور که شاید شما هم خوانده یا شنیده باشید، در دی ماه 1393 اسکلت یک انسان در منطقه مولوی تهران متعلق به حدود 7000 سال پیش کشف شد.
روستای تهران و حفره های زیرزمینی
تهران در گذشته از روستاهای ری بوده و خط مرزی آن در منتهی الیه این روستا منطقه یافت آباد کنونی بوده است که در گذشته بیشتر زمین های آن زراعی بوده است. ری که در تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه واقع شده به سبب مرکزیت مهم سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی از قدیم مورد نظر بوده و مدعیان همیشه این مرکز راهبردی را مورد تهاجم و حمله قرار می داده اند. روستای تهران به واسطه برخورداری از مغاک ها و حفره های زیر زمینی و مواضع طبیعی فراوان و دشواری نفوذ در آن ها پناهگاه خوبی برای دولت مردان و دیگر اشخاصی بوده که احتمالاً مورد پیگرد مدعیان قرار داشته اند.
اتراق سلطان در دولاب
نام تهران برای نخستین بار در یکی از نوشته های تئودوسیوس یونانی در حدود اواخر سده دوم پیش از میلاد به عنوان یکی از توابع ری ذکر شده است. با این حال قدیمی ترین سند فارسی موجود درباره نام تهران نشان می دهد که تهران قبل از سده سوم هجری قمری وجود داشته است، چرا که نویسنده ای به نام ابوسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی به نام ابوعبدلله محمد ابن حامد تهرانی رازی نام می برد که اهل تهران ری بوده و در سال 261 هجری قمری برابر 874 میلادی درگذشته است.
ابوالقاسم محمد بن حوقل به سال 331 هجری قمری در توصیف شهر تهران نوشته است: تهران در شمال شهرری واقع شده و دارای باغ های فراوانی است و میوه آن بسیار متنوع است.
نجم الدین ابوبکر محمد بن علی بن سلیمان راوندی در کتاب معروفش به نام راحه الصدور در سال 599 هجری قمری روایت نموده که مادر سلطان ارسلان سلجوقی که سال 561 هجری قمری از ری قصد عزیمت به نخجوان را داشته نزدیک تهران اتراق می نماید و در همان ایام خود سلطان در دولاب ـ ناحیه ای در جنوب خاوری تهران ـ اقامت داشته است.
ابواسحاق استخری در کتاب المسالک و الممالک به سال 340 هجری قمری در باره تهران به تفصیل سخن گفته است و ابن بلخی در کتاب خودش به نام فارسنامه که حدود سال های 500 هجری قمری نوشته است از آثار تهران تعریف نموده است.
آب گوارا و شکارگاه ها
در زمان پادشاهان صفوی کم کم تهران معروفیت پیدا کرد و آبادی و رونق این شهر به ویژه در دوره سلطنت شاه طهماسب اول شروع شد. شاه طهماسب اول، به دلیل وجود آب های گوارا و باغ های فراوان و شکارگاه های مناسب اطراف شهر، تهران را دوست داشت و به مرور در این محل به سکونت های تقریباً طولانی پرداخت، به حدی که دستور داد دور شهر را برج و باروی مقاوم و بناهای تازه و کاروانسراهایی در داخل آن بنا نمایند.
تهرام گرمسیر
درباره ریشه شناسی نام تهران اختلاف نظر زیادی وجود دارد. عده ای از پژوهشگران ران را پسوندی به معنای دامنه گرفته اند و شمیران و تهران را بالادست و پایین دست خوانده اند. بعضی دیگر تهران را تغییر شکل یافته تهرام به معنای منطقه گرمسیر دانسته اند، در مقابل شمیرام یا شمیران که منطقه سردسیر است. البته با توجه به توسعه تهران در سال های متمادی پس از شهرری مشهور، و اینکه تهران محلی بوده است نزدیک به ری و در ته یا آخر آن، ممکن است واژه تهران تغییر یافته عبارت ته ری ان باشد. (یعنی محلی که در ته ری قرار گرفته است) و الف و نون مرسوم در نام بسیاری از شهرهای ایران کم کم به این نام هم چسبیده و به مرور اصلاح شده و به صورت تهران در آمده است.
ساخت محله ها
شاه عباس اول هم تا چند وقت به پیروی از شاه طهماسب به آبادانی تهران همت گماشت و دستور داد باغ بزرگی به نام چهار باغ در تهران بسازنند و ساختمانی برای سکونت موقتی خاندان سلطنتی بنا نمایند. سال 1200 هجری قمری تهران برای نخستین بار از طریق آغا محمد خان قاجار به عنوان مرکز انتخاب شد. در زمان آقا محمدخان قاجار تنها به ساختن عمارت تخت مرمر اکتفا شد، اما در دوره فتحعلی شاه محله های نو و ساختمان های تازه ای در تهران ساخته شد که از آن جمله بنای مسجد سید عزیزالله، مدرسه مروی، قصر قاجار، نگارستان و لاله زار را می توان نام برد.
در زمان محمد شاه محله ای به نام عباس آباد در جنوب بازار و یک باغ و ساختمان بزرگ تر نیز به نام عباس آباد در شمال تهران (عباس آباد کنونی) و محله دیگری به نام محمدیه ساخته شد و آب رودخانه کرج را از طریق نهری به تهران منتقل کردند. علاوه بر اینها ساخت باغ داودیه (محله فعلی داودیه) و بخشی از بنای مسجد آدینه و بازار بین الحرمین از جمله آثار زمان محمد شاه است. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به همت امیرکبیر تأسیساتی مثل مدرسه دارالفنون، بازار امیر، بازار کفاش ها و سرای امیر پدید آمد. در سال 1275 هجری قمری برای نخستین بار برای تهران نقشه تهیه شد.
----
*منتشر شده در گردش 360 به دور دنیا محله منطقه 18 در تاریخ 1395/08/02
منبع: همشهری آنلاین