کاخ شهرستانک کرج؛ اقامتگاه ییلاقی ناصرالدین شاه قاجار
به گزارش گردش 360 به دور دنیا، کاخ شهرستانک کرج، عمارتی خفته در میان کوه های راسخ، از شاخص ترین بناهایی است که از دوران ناصرالدین شاه قاجار بر جای مانده است.
جایی در میان کوه ها، در دهستان آسارا از توابع شهر کرج در استان البرز، روستای زیبایی به نام شهرستانک واقع شده است. شهرستانک که در شمال شرق شهر کرج و حدود 55 کیلومتری آن قرار گرفته است، جمعیتی حدود هزار نفر دارد. روستای شهرستانک در یک دره زیبا قرار گرفته و دارای طبیعتی سرسبز و دل انگیز و بعلاوه آب و هوایی مطبوع در تابستان و سرد در زمستان است. این روستای زیبا مقصد محبوبی برای دوچرخه سواران حرفه ای نیز به شمار می رود. کوه نوردان بسیاری نیز در راستا برگشت خود از قله توچال به این روستا می آیند. اما شهرستانک علاوه بر طبیعت دل ربایش، به علت دارا بودن یک کاخ تاریخی نیز معروفیت دارد. این کاخ که کاخ ناصری شهرستانک یا به اختصار کاخ شهرستانک نام دارد، موضوع این مقاله است.
دسترسی
برای رسیدن به شهرستانک و کاخ ناصری، باید به دل جاده کرج به چالوس بزنید. پس از طی حدود 60 کیلومتر از کرج راستای فرعی را خواهید دید که شما را به شهرستانک راهنمایی خواهد نمود. البته برای رسیدن به کاخ باید بخشی از راستا را نیز پیاده روی کنید. موقعیت دقیق کاخ ناصری شهرستانک را می توانید روی نقشه زیر مشاهده کنید:
تاریخ بنا
باید به بیش از یک قرن گذشته برگردیم. در سال 1257 خورشیدی ناصرالدین شاه قاجار که خیلی قبل تر از ما متوجه زیبایی های فراوان شهرستانک شده بود، دستور داد تا عمارتی را در انتهای دره شهرستانک که گله گیله نیز نامیده می شد، برای وی بسازند تا یک اقامتگاه ییلاقی ایدئال برای استراحت و سرگرمی در اختیار داشته باشد. در نتیجه یکی از معماران حاذق آن موقع به نام آقا محمد ابراهیم خان که لقب معمارباشی را نیز داشت، ساخت این کاخ را بر عهده گرفت. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ساخت کاخ شهرستانک حدود سه سال طول کشیده است.
متاسفانه پس از انتها حکومت سلسله قاجاریه، کاخ ناصری شهرستانک مورد بی مهری ها و بی توجهی هایی قرار می گیرد. علاوه بر این، شرایط جوی نامساعد منجر به تخریب و بعلاوه تخریب های انسانی سبب شد تا این عمارت به سمت ویرانی برود و شکوه سابق خود را از دست بدهد. در سال 1348 فدراسیون کوهنوردی کشور، این کاخ را تبدیل به اقامتگاه موقتی برای کوهنوردان کرد.
اعتمادالسلطنه در کتاب خاطراتش به این نکته اشاره نموده که ناصرالدین شاه هر سال در یک روز خاص به همراه وزرا و شاهزاده ها و نزدیکانش به اینجا می آمده و مراسم آشپزان برگزار می نموده است.
مشخصات کاخ
کاخ ناصری شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است. حیات بیرونی آن به صورت مستطیل و در چهار تراز ساخته شده است. ورودی حیاط در سال های دور شکلی نیم دایره ای داشته و در تراز اول واقع شده بود. عمارت بیرونی نیز در تراز سوم با ابعاد 24 در 12 متر و در دو طبقه احداث شده بود. ولی جالب اینجا است که هم اکنون نشانه ای از طبقه دوم کاخ نیست و نباید آن را جستجو کنید! در قسمت شمال غربی و محدوده بین اندرونی و بیرونی نیز حمام خصوصی ناصرالدین شاه قاجار قرار داشت.
در خصوص بخش اندرونی نیز باید اشاره کنیم که این بخش دارای دو حیاط در دو تراز بوده است. حیاط جنوبی این بخش دارای طول و عرض 40 و 26 متری بوده و شاه از آن استفاده می نموده است. اما حیاط شمالی که ابعاد کوچکتری داشته و طول و عرض آن 24 و 18 بوده است، برای اسکان خدمتگزاران کاخ ناصری ساخته شده بود. 19 اتاق در دو سمت شمالی و شرقی بنا به چشم می خورند.
این کاخ در زمان های دور بسیار باشکوه تر از امروزش بود. ناصرالدین شاه دستور داده بود تا کاخ را با کاغذ دیواری هایی که به سفارش او از کشور آلمان به ایران آورده شده بودند، تزیین نمایند. از سایر تزیینات شاخص و مجذوب کننده بنا در گذشته نیز می توان به درها و پنجره های اورسی دارای شیشه های رنگی زیبا اشاره نمود. ولی متاسفانه هیچ اثری از این تزیینات در این کاخ تاریخی باقی نمانده است.
عکس های قدیمی که از کاخ شهرستانک به یادگار مانده اند، زیبایی و شکوه فراوان آن را به خوبی به تصویر می کشند. یکی از مهم ترین و ارزشمندترین تصاویری که از کاخ شهرستانک داریم، یک نقاشی زیبا از استاد کمال الملک است که هم اکنون در کاخ گلستان در تهران نگه داری می گردد.
ثبت در لیست آثار ملی
کاخ شهرستانک به عنوان یادگاری از دوران ناصرالدین شاه قاجار در استان البرز در تاریخ 16 شهریور سال 1376 و با شماره 1925 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شرایط امروزی
همان طور که اشاره نمودیم، کاخ شهرستانک تحت تاثیر بی توجهی ها و عوامل مخرب گوناگون، از آن جلال و شکوه گذشته خود فاصله گرفته است. بدون شک لزوم بازسازی این بنای تاریخی احساس می گردد. در سال 1396 در خبرها آمد که مسئولان با همکاری سرمایه گذاران خصوصی بازسازی هایی را در این کاخ تاریخی انجام خواهند داد. بعلاوه کاخ شهرستانک از راستا دسترسی چندان مناسبی نیز برخوردار نیست که این نکته نیز می تواند مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
منبع: کجارو / fa.wikipedia.org / seeiran.ir+%E2%80%BA+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7+%E2%80%BA+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2+%E2%80%BA+%DA%A9%D8%B1%D8%AC+%E2%80%BA+%DA%A9%D8%A7%D8%A / خبرگزاری مهر / خبرگزاری ایسنا